Neguko errituala: babarrunjana euskal mendietan

Hotzak Euskal Herriko barnealdeko gailurrak estaltzen dituenean, babarrun-jana aterpe bihurtzen da, tradizio eta ospakizun. Su moteleko gisatua, sukaldaritza, paisaia eta landa oroimena uztartzen dituena. Bizkaiko eta Arabako mendietan, babarrunen, burdinaren eta tximiniaren usaina dario neguari.

Bizkaiko barnealdeko bailaretan, Armañongo Parke Naturaleko zimur berdeen artean, bazkari bat baino gehiago da indabada: neguaren erritmoa markatzen duen errituala da. Karrantza edo Balmaseda inguruko magaletan, tradizioak bizirik dirau baserriko jatetxeetan, sua, ardo gaztea eta elkarrizketa lasaiak gisatuaren usainarekin nahasten baitira.

Platerak, apala eta biribila, babarrun gorriak edo beltzak txerriaren “sakramentuekin” uztartzen ditu: odolkia, txorizoa, saiheskia, urdaia eta aza edo zerba. Koilarakada bakoitza historiako ikasgai bat da: belaunaldiak elikatu zituen nekazarien sukaldaritza, gaur egun benetakotasuna bilatzen duen turismo gastronomikora egokitua. Sukaldari askok egosketa mantso mantentzen dute burdinazko kazolan, beste batzuek trenbideko putxera erreskatatzen dute, makinistek ibilaldietan gisatua prestatzeko trenetan zeramaten eltze hura.

Denboran eta uretan dago sekretua: babarrunak presarik gabe egosten dira, ia irakinaldia apurtuz, azala ukigabe eta salda lodia, ia distiratsua, kontserbatzeko. “Babarrun-jan on bat ez da kantitateagatik neurtzen, mahaian eragiten duen isiltasunagatik baizik”, dio inguruko sukaldari batek. Izan ere, lehen plater kea iristen denean, hitzak soberan daude.

Esperientzia ez da sukaldean amaitzen. BasqueMountains-ek Armañongo bidexketan zehar ibilaldi batekin konbinatzea proposatzen du: pagadiak, antzinako burdinolak eta Kantauriko bistak egun osoetan. Saria amaieran zain dago, bailarara begira dagoen harrizko jangela batean, non plater ketua sagardo edo ardo gaztearekin eta ozpinetan egindako piperminekin laguntzen den.

Jatetxe askotan, indabak enkarguz zerbitzatzen dira asteburuetan, batez ere azaroa eta martxoa bitartean. Etxekoek ospakizun gisa bizi dute: familia osoak, lagun koadrilak eta basotik jaisten diren mendizaleak, mahaia eta bazkalondoa partekatzeko. Anekdota, kanta eta azken orujo xorta artean luzatzen da sarritan bazkaria.

Plateretik harago, Euskal Herriko barnealdea definitzen duena ere sinbolizatzen dute babarrunek: lana, komunitatea eta bertako produktuarekiko errespetua. Historia, paisaia eta abegikortasuna uztartzen dituen keinu xumea sutan jartzea.

Informazio gehiago eta erreserbak:

https://www.basquemountains.com/alubiada

Bozkatu:

Emaitza:

1 botoa